Zwarte soldatenvlieg

Algemene beschrijving

Levenscyclus

Kweek

Toepassingen

Wetgeving

Publicaties

 

Algemene beschrijving

De zwarte soldatenvlieg of BSF komt van nature voor in het zuiden van de Verenigde Staten. De soort heeft zich sinds 1920 globaal verspreid over alle (sub)tropische regio’s waaronder Centraal- en Zuid-Amerika, Azië, Australië en Zuid-Europa.

De volwassen vlieg is zwart en heeft witte poten. Het lichaam is smal en ongeveer 2cm lang. In het volwassen stadium kan de vlieg zich maar zeer beperkt voeden. Dan overleeft het insect  hoofdzakelijk op de vetreserves die aangelegd zijn tijdens de larvale fase. De vliegen hebben geen stekende, bijtende of zuigende monddelen. Hierdoor brengen ze geen ziektes over, in tegenstelling tot andere vliegsoorten. Ze worden dan ook niet aanzien als vector of pestsoort in de landen waar ze van nature voorkomen. 

In tegenstelling tot de vliegen hebben de larven wel altijd grote honger. Ze kunnen zich voeden met een organisch materiaal zoals plantenresten, dierlijke mest en zelfs lijken. Op energierijk voeder, zoals keukenafval, kunnen ze tot driemaal in gewicht verdubbelen per dag. Door hun sterke groei zorgen ze ervoor dat de larven van de huisvlieg zich niet kunnen ontwikkelen in hetzelfde substraat en dat het volume en de geurhinder (zoals van varkensmest) afneemt. Dankzij hun hoge eiwit- en calciumconcentratie, zijn de larven ook geschikt als dierenvoeder.

Levensstadia van de zwarte soldatenvlieg
 


Eipakket


Larve


Volwassen vlieg

Levenscyclus

De volledige levenscyclus duurt ongeveer 40 dagen, maar dit is sterk afhankelijk van de omgeving (temperatuur en vochtigheid) en de voeding. In gunstige omstandigheden paren volwassen vliegen twee dagen na het ontpoppen. Twee dagen na het paren leggen de vrouwtjes eipakketten af in kleine spleten of holtes boven een geschikte voedselbron. Een eipakket enkele honderden eieren bevatten.

Na vier dagen komen deze eitjes uit en begint het larvaal stadium. Tijdens het larvaal stadium proppen de larven zich vol waardoor ze per dag bijna ver(drie)dubbelen in gewicht. Na ongeveer 18 dagen verschijnen de eerste prepoppen. In dit laatste larvaal stadium is de larve donker gekleurd, voedt ze zich niet meer, maar zoekt ze actief naar een donkere en rustige plaats om te verpoppen. De verpopping duurt ongeveer twee weken. Daarna begint de cyclus opnieuw. In ongunstige situaties kan de volledige cyclus meerdere maanden duren waarbij zowel het larvaal stadium als het popstadium kunnen verlengd worden.



Figuur: Levenscyclus van een zwarte soldatenvlieg

 

Kweek

In België of Nederland afvalverwerking met BSF-larven (nog) niet mogelijk, het is verplicht om te kweken onder artificiële omstandigheden.

Benodigdheden opstart kweek
De volwassen vliegen kunnen in een kooi gehouden worden. In dit stadium hebben ze geen voedsel nodig. De vliegen zullen wel drinken als er vocht aanwezig is. Dit kan positief effect hebben op de levensduur. Om de vliegen tot paring te stimuleren moet er een lichtbron aanwezig zijn. In een serre kan dit natuurlijk licht zijn, in andere ruimtes  lampen zoals een kwarts iodine lamp of hoog kelvin LED lamp (>6000K). Het lichtspectrum is zeer belangrijk en kan het aantal succesvolle paringen (en dus ook de opbrengst) sterk bepalen. Er moet ook een geurbron aanwezig zijn. Dit dient als lokmiddel voor de volwassen vliegen om hun eiafleg te stimuleren. Het is bovendien ook een geschikt substraat om de eipakketten af te leggen. Een combinatie van dode vliegen, larvenmest en water lijkt goed te werken. Geribbeld karton, houten of plastieken plankjes kunnen dienen als eiaflegplaats. In dit stadium moet de luchtvochtigheid hoog genoeg zijn, om uitdroging van de eitjes te voorkomen. 

Klimaat
Om een tropisch klimaat te simuleren moet het ook warm en vochtig genoeg zijn. Recent onderzoek heeft aangetoond dat het aantal eitjes per vrouw maximaal is (tot 1200/wijfje) bij een temperatuur van ongeveer 30°C. De optimale temperatuur voor de volledige kweek ligt tussen de 27°C en 30 °C met een luchtvochtigheid van 70%. Dit is wel sterk afhankelijk van het gebruikte substraat en leeftijd van de larven.

Voeder
Het larvaal stadium wordt meestal onderverdeeld in twee delen. Voor een goede start krijgen de larven de eerste vijf dagen hoogwaardig, energierijk voeder zoals kuikenmeel. Dit kan aan een ratio van 0,5 kg voeder (met 70 % vocht) per gram larven/eitjes van 1 dag oud dat in een keer gevoederd kan worden. Het is belangrijk dat de laagdikte beperkt blijft tot 2 à 3 cm. Een diepere laag resulteert in een lagere opbrengst. Op deze manier kan je tot 300.000 larven opkweken in een bak van 60 x 40cm.

Na vijf dagen is dit eerste voeder op en kunnen de larven verder opgekweekt worden op hun finaal voeder zoals groenteresten. In het praktijkcentrum van Inagro worden ze onderverdeeld per 20.000 en worden ze een keer gevoederd:14 kg aan 70% vocht. Andere kwekers voederen verschillende keren of zelfs dagelijks. De vochtigheid van het substraat is zeer belangrijk en zal veranderen doorheen de kweek. Dit komt omdat de larven zelf de temperatuur van het substraat kunnen verhogen (tot 50°C) waardoor veel vocht verdampt. Als het substraat te droog wordt, dan stopt de groei.

Economisch belang

Een larve bevat veel eiwitten (42% droge stof), vetten (15-49 % droge stof) en calcium (5-8 %). De exacte samenstelling is sterk afhankelijk van het dieet. Bekijk het volledige overzicht van de nutritionele eigenschappen

Naast het gebruik als dierenvoeder of feed, kunnen de larven ook gebruikt worden voor cosmetica, farmacie (chitine en chitosan) of bio-ethanol.

Wetgeving

Dierenvoeder (feed)

De volledige larve kan als feed gebruikt worden voor diverse dieren. Maar momenteel is het in Europa enkel wettelijk toegestaan als visvoeder (Verordening 2017/893) en hobbyvoeder (vb. reptielen). Zowel het substraat als het voedsel van de larven mogen niet van dierlijke oorsprong zijn. Er zijn wel enkele uitzonderingen:
  • Vismeel
  • Gelatine en collageen van niet-herkauwers
  • Eieren en afgeleide producten
  • Melk en afgeleide producten
  • Honing

De insecten mogen niet in contact komen met ander dierlijk materiaal, fecaliën en (restaurant) afval. De gezuiverde vetten van insecten gekweekt op plantensubstraten, mogen gebruikt worden als voeder. De larven mogen mogen wel levend gevoederd worden aan niet-herkauwers.

>> Meer informatie lees je in de Europese wetgeving en Vlaamse Wetgeving.

Menselijke consumptie (food)

Tot op heden is er nog geen Novel Food dosier goedgekeurd voor de zwarte soldatenvlieg. Het insect mag dus niet door de mens geconsumeerd worden.

>> Meer informatie

Publicaties

  • Onderzoeksprotocol BSF (VIVES)
  • Onderzoeksrapport - BSF, kweek op reststromen (VIVES)
  • Groei, voederconversie, afvalreductie en samenstelling van BSF larven gekweekt op SWILL (Thomas More)
  • Groei, voederconversie en afvalreductie van BSF-larven gekweekt op mycelium van Aspergillus niger (Thomas More)
  • Kruiden en zout beïnvloeden de opbrengst van zwarte soldaatvlieglarven (HAS)
  • Analyses larven van de zwarte soldatenvlieg (KU Leuven, VIVES, Thomas More Kempen, Inagro)

  • Onderzoeksprotocol BSF (VIVES)
  • Onderzoeksrapport - BSF, kweek op reststromen (VIVES)
  • Groei, voederconversie, afvalreductie en samenstelling van BSF larven gekweekt op SWILL (Thomas More)
  • Groei, voederconversie en afvalreductie van BSF-larven gekweekt op mycelium van Aspergillus niger (Thomas More)
  • Kruiden en zout beïnvloeden de opbrengst van zwarte soldaatvlieglarven (HAS)
  • Analyses larven van de zwarte soldatenvlieg (KU Leuven, VIVES, Thomas More Kempen, Inagro)